Əgər Peyğəmbər yazıb-oxumağı bilmirdisə, bəs nə üçün vəfat öncəsi kağız, qələm istədi ki, vəsiyyət yazsın?

Sual verilə bilər ki, Peyğəmbərin savadsız olması, yəni yazıb oxuya bilməməsi düzdürmü? Elədirsə bəs nə üçün vəfat öncəsi kağız və qələm istədi?

Düzdür ki, Qurani-Kərimdə Peyğəmbər "ümmi" ifadəsilə xarakterizə olunmuşdur. "Ümmi" ifadəsinin barədə bir neçə şeyi bilmək lazımdır:

a) "Ümmi" ifadəsinin bir mənası odur ki, həzrət Peyğəmbər kimsədən yazıb-oxumaq öyrənməmişdir. Yəni burada yazıb-oxumağı bilməmək nəzərdə tutulmur 

b) Başqa bir mənası odur ki, həzrət "Ümmül-Qura" sakini olmuşdur. Bu ifadə isə Məkkə üçün işlədilmişdir. Bu barədə İmam Cavaddan da rəvayət nəql olunmuşdur. Rəvayətin müxtəsər məzmunu budur ki, həzrət oxumaq və yazmağı bilirdi. Amma həzrət məkkəli olduğundan və Məkkənin də "Ümmül-Qura" adlandığından həzrət Peyğəmbərə "Ümmi" deyiblər.

İndi belə bir versiya üzərində düşünək ki, lap Peyğəmbər yazmağı bilmirdi. Mümkündür ki, qələm və mürəkkəbi ona görə istəyib ki, katibə sözlərini desin və o, deyilənləri qələmə alsın. Bu da ona uyğundur ki, bir toplumun başçısının əmri ilə görülən iş elə onun özünə nisbət verilir. Məsələn, əgər "Mən sizin üçün filan tövsiyə, yaxud hökmü vermişəm" deyirsə, onun məqsədi bu deyil ki, hökmən bu fərmanı özü öz əli ilə yazmışdır. Əksinə, məqsəd budur ki, yazı onun göstərişi ilə yazılmışdır. Burada nəticənin özünə nisbət verilməsinin heç bir qəbahəti yoxdur.